Кілтті сөздер
қаржылық тәуелсіздік
жергілікті бюджет
субсидиялар
бюджетаралық қатынастар
жалпы өңірлік өнім
бюджет қаражатын алу
Дәйексөздерді қалай жазу керек
Аңдатпа
Мақалада авторлар Қазақстан үшін мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру саласында жүргізіліп
жатқан реформалар аясында өңірлерді қаржылық орталықсыздандыруға көшу туралы өзекті мәселені көтереді. Жаңа
экономикалық модельдің элементі ретінде өңірлердің бюджеттік дербестігін арттыру – Мемлекет басшысының
Жолдауында алға қойған өзекті міндеттерінің бірі. Бұған кезең-кезеңімен фискалдық орталықсыздандыруды жүзеге
асыру және жергілікті бюджет кірістерінің құрылымында трансферттерді қысқарту арқылы қол жеткізілетін
болады. Бүгінде төрт облыстан басқа жергілікті бюджеттер субсидияланады. 2022 жылдың қорытындысы бойынша
өңірлердің жартысы жан басына шаққандағы республикалық орташа жалпы өңірлік өнім деңгейіне жете алмады.
Авторлар зерттелетін пәндік саланың теориялық және әдістемелік негіздерін зерделеумен қатар, бюджетаралық
қатынастарды дамытудың қазіргі заманғы тенденцияларына талдау жасады. Республикадағы мемлекеттік
бюджетті бөлудің қазіргі жүйесі тым орталықтандырылған және инклюзивті өсуді қамтамасыз етпейді, бұл
әлеуметтік-экономикалық теңгерімсіздікке әкеледі. Аймақтарға қаржылық тәуелсіздікті кеңейту үшін қосымша
құралдар қажет, аймақтық қаржы жүйесін басқару сапасын жүйелі түрде бағалау арқылы қаржылық әлеуетті
басқару мүмкіндігі.
Талдау нәтижелері бойынша авторлар жүзеге асырылып жатқан шаралардың тиімділігін шектейтін негізгі
проблемаларды анықтап, оларды шешу бойынша тиісті ұсыныстар әзірледі.